ОРГЕТСКАЯ СЕЛЬСКАЯ МОДЕЛЬНАЯ БИБЛИОТЕКА

Читателям

ИЙЭБЭР ИҺИРЭХ ТЫЛЛАРЫМ

Үөһээ Бүлүүгэ – Ийэ тыл уонна Саха сиригэр «Ийэ сыла» биллэриллибитинэн Өргүөт  нэһилиэгин модельнай бибилэтиэкэтэ уонна сынньалаҥын киинэ өрөспүүбүлүкэтээҕи аһаҕас хоһоон күрэһин кэтэхтэн тэрийэн ыытта. Эрдэ, куйаар ситимин нөҥүө ыытыллыбыт балаһыанньа болдьоҕунан олунньу 7 күнүттэн – кулун тутар 6 күннэригэр дылы үлэ түмүлүннэ.

Манна барыта киэҥ нэлэмэн Сахабыт сирин улуустарыттан Дьокуускай куораттан, Үөһээ Бүлүүттэн, Бүлүүттэн, Өлүөхүмэттэн, Ньурба, Орто Халыма, Уус Алдан, Амма, Таатта, Сунтаартан  барыта  17 үлэ киирэн дьүүллүүр сүбэ сыанабылын ааста.

 Дьүүллүүр сүбэ састаабыгар Арассыыйа суруналыыстарын сойууһун, СӨ суруйааччыларын  сойууһун чилиэнэ Нанова-Солдатова Вера Спиридоновна, поэтесса Гаврильева Евдокия Тарасовна үлэлээтилэр.

     Дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан Кылаан кыайыылаах үрдүк аатын ылла Уус Алдан Түүлээх нэһилиэгин олохтооҕо Находкина Полина Пантелеймоновна – Полина  Победа,

1 үктэллээх диплом  – Козлова Вера Петровна – Туйгууна (Таатта Хара Алдан);

2 үктэл – Антонина Хобусарова (Үөдүгэй нэһилиэгэ, Үөһээ Бүлүү.);

3 үктэл – Софронов-Нутчин Николай Николаевич – Дьуур (Өлүөхүмэ улууһа, Кыыллаах арыы).

Анал ааттар:

Васильев Александр Михайлович (Ньурба улууһа, Чуукаар) – Иэйиилээх хоһоонньут

Никифоров Егор – Басхаай (Бүлүү улууһа, Тылгыны) –  Инникилээх хоһоонньут

Пестряков Василий Егорович. – Курбуһах Уола (Уус Алдан, Курбуһах) – Уран тыл ууһа     

  Күндү күрэс кыттыылаахтарыгар барыгытыгар көхтөөх кыттыыгыт иһин муҥура суох махтанабыт, инникитин айар аартыккыт арыллан истин, үөрүү-көтүү аргыстанан күн-дьыл өксүөнүн билбэккэ нус-хас олохтонуҥ, эстибэт эрчимнэниҥ,уһун дьоллоох олохтонуҥ.

Полина Пантелеймоновна Находкина – Полина-Победа.

1954 сыллааҕы төрүөх, 67 саастаах.

 Уус-Алдан улууһа, Түүлээх нэһилиэгэ.

КҮН КҮБЭЙ ИЙЭҔЭР СҮГҮРҮЙ

Күн күбэй ийэҕэр сүгүрүй

Күн сирин көрдөрбүт киһигэр!

Күннэтэ “Киһи буол! Дьоллоох буол!”

Көрдөһө сипсийбит күүһүгэр!

Күн күбэй ийэҕин умнума!

Кимниин да, ханна да буолларгын!

Кыракый бэйэҕин бүөбэйдээн

Кэрэҕэ угуйбут түгэнин!

Күн күбэй ийэҕин харыстаа!

Куһаҕан дьаллыкка сыстыма!

Кими да таҥнарбат сүрэҕэр

Кэрэмэс тыллары хатылаа!

Полина-Победа

Уус-Алдан

2022с.

Козлова Вера Петровна-Туйгууна

Таатта Хара-Алдан

ИЙЭБЭР

Күн тэҥэ мин күндү киһибэр,

Ийэбэр махталбын этэбин.

Күн сирин көрдөрбүт аанньалбар

Иһирэх тылларбын аныыбын.

Иҥэрбит эбиккин сүрэхпэр,

Эн холку амарах майгыгын.

Сүбэлээн эн этэр тылларгын,

Элэккэй үтүө да санааҕын.

Доҕорбун сүтэрбит кэмнэрбэр,

Эн үтүө сүбэһит буолбутуҥ.

Дьылҕабар ыарахан күннэрбин,

Эн тэҥҥэ үллэстэн кэлбитиҥ.

Саныыбын суохтуубун куруутун,

Эн истиҥ тылларыҥ иэйиитин,

Ийэкээм эн кэрэ мичээргин,

Эн ыраас үөрүнньэҥ дууһаҕын.

Күн тэҥэ ,мин күндү киһибэр,

Ийэбэр махталбын этэбин.

Аттыбар эн суоҕуҥ да иһин,

Сүрэхпэр куруутун эн бааргын.

    Туйгууна,Таатта.

Антонина Хобусарова, Үөдүгэй нэһилиэгэ, Үөһээ Бүлүү

“Ийээ” диэн элбэхтик эппэтэх,

Ийэттэн хайҕанан үөрбэтэх,

Ийэлиин сипсиһэн ылбатах

Мин курус олохтоох эбиппин…

Ийэкэм мөссүөнүн өйдүүбүн,

Килбиктик мичээрэн ыларын,

Аҕыйах саҥалаах бэйэтин,

Бэрт чуумпу, уу нуурал майгытын.

Хап-халыҥ ачыкы курдары

Саһархай хараҕа мичээрэ

Тахсар күн уотунуу кыыһара,

Дьоллонон тырымныы үөрэрэ.

Ийэбит олохтон барбыта

Күөгэйэр эдэркээн сааһыгар.

Уу кырбас оҕолор хаалбыппыт,

“Тулаайах” диэн тылы билбиппит…

Сааһыран бараммын сүр күүскэ

Дьоннорбун ахтабын, суохтуубун,

Ийэлээх аҕаккам тапталын

Ситэри билбэтэх бэйэккэм…

Софронов-Нутчин Николай Николаевич – Дьуур

Өлүөхүмэ улууһа, Кыыллаах арыы.

Оҕо саас улдьаатын сүүрүгэр

Сүрэхпэр кистэммит тылларбын,

Күн күбэй тапталлаах ийэбэр

Ситэри эппэтэх эбиппин.

Ол эрэн тылларым тыыннаахтар

Сүрэхпэр күөдьүйэ сырдыыллар,

Күн аайы ахтабын ийэбин

Бу хоһоон тылларын тиһэбин.

Ийэккээм эйигин таптыырым

Өлүө диэн куттана саныырым,

Аһынан мин кистээн ытыырым

Түһэххэр мин умса түһэрим.

Оҕотук санаалаах буоламмын

Таптыырбын ситэри эппэтим,

Арчылыыр тылларгын истэрим

Сүрэхпэр иҥэрэн иһэрим.

Ситэри эппэтэх тылларбын

Эйигин олустук таптыырбын,

Сааһыран олорон ыллыыбын

Эн кутуҥ истиэ диэн санааммын.

Оо ийээ эйигин таптыыбын

Олуһун даҕаны суохтуубун,

Бу сэмэй тылларбын аныыбын

Ситэри эппэтэх тапталбын.

Н.Дьуур.

Пестряков Василий Егорович. – Курбуһах Уола.

Уус- Алдан оройуона Курбуһах  нэһилиэгэ

Ийэм мичээрэ


Ийэккэм эйэҕэс мичээрин
Олуһун даҕаны аҕынным.
Күүтэбин долгуйа мин түүлбэр
Оҕо саас дойдутун көрөөрү.

Ийэккэм, ийэккэм барахсан,
Эрдэлээн даҕаны тураргын,
Ас астаан остуолга уураргын
Суохтаабыт эбиппин билигин.

Хараххын симпэтэх түүннэргэр
Оҕоҕун илиигэр көтөҕөн
Оргууйдук биһиктии бүөбэйдээн
Алгыстаах ырыаҕын ыллыырыҥ.

Оҕо саас ааспыта ыраатта,
Уу чуумпу олоҕум сыыйыллар.
Ол онно арай күн кэриэтэ
Ийэккэм мичээрэ мичийэр.

Никифоров Егор – Басхаай

 Тылгыны Бүлүү  улууһа

Ийэбэр аныыбын.

Ийэкэм эдэркээн бэйэтэ,

Иистэнэ олорон оргууйдук,

Иһигэр иэйэн, сэмээр ыллаан,

Иистэнэр массыыҥката тыаһаан.

Аскын астааҥҥын түбүгүрэн,

Аҕам кэлэн, үөрэ сэгэйэн,

Остуол тула бытырыыстанан,

Аһыырбыт олуһун астынан.

Оҕонньор буолан олороммун,

Оҕотук саастарбын ыатаран,

Олохтон эрдэ барбыт ийэм,

Олоҕун санаан, уйадыйан.

Уҥуохтаах – тирииҥ эрэ хаалан,

Көмүскэҥ уута куура хатан,

Кэриэс, бүтэһик эппит тылгын,

Кэллэҕим толорон барытын.

Үтүө – аймах дьонноох буоламмыт,

Оҕо иитэр дьиэҕэ ыыппакка,

Ийэлээх, аҕабыт олоҕор,

Олорон улааппыт эбиппит.

Алтыс кылаас, кыра киһичээн,

Аҕа – ийэ иитэр оруолун,

Дьоһуннук толору ылынан,

Балтыларбын көрөн – харайан.

Ийэкээм, эн сыллаан ылбыккын,

Билигин даҕаны саныыбын,

Иһирэх, үтүөкэн тылларбын,

Ийэбэр эйиэхэ аныыбын.

       Басхаай

Александр Михайлович Васильев

Ньурба улууһа, Чуукаар

ИЙЭБИН МИН ТҮҮЛБЭР КӨРӨММҮН.

Бу, түүлбэр көһүннүҥ

Тапталлаах Ийэккээм,

Эдэркээн көрүҥнээх

Мин күндү биэбэкээм

Уолчааҥҥын ылаҥҥын

Ньилбэккэр көтөхтүҥ

Ийэлии иэйэҥҥин

Сылаастык сыллаатыҥ

Сымнаҕас, эн түөскэр

Сытаммын сынньанным

Оҕо саас кэмнэрбин

Санааммын манньыйдым.

Ортоһуор саастардаах

Үс оҕо аҕата

Ийэбин мин түүлбэр

Көрөммүн дуоһуйдум

Эмискэ уһуктаат,

Түлүк уум быыһынан

Ытыктыыр киһибин

Мин көрдөөн мөҕүстүм

Ыксары кууһаммын

Махталбын этээри,

Төбөҕүн бу түөспэр

Сыһыаран сыллаары…

Өлөксөөндүр,

07.02.22 с.